Hej hop w Beskid Niski! To przepiękne i zarazem łagodne pasmo górskie położone jest pomiędzy dwiema przełęczami – Tylicką na zachodzie i Łupkowską na wschodzie. Leży też na terenie dwóch państw – Polski i Słowacji, a w jego centralnej części znajduje się cudny Magurski Park Narodowy. Przez wieki Beskid Niski zamieszkiwany był, podobnie jak spora część Sądeckiego, przez Łemków. O tym wszystkim jednak nie dziś, choć słowa i myśli płyną. Zatrzymujemy się na chwilę w Szymbarku, niedużej miejscowości położonej w Górach Grybowskich (nazwa pochodzi zapewne od pobliskiego Grybowa), które stanowią północno-zachodnią część Beskidu Niskiego. Znajduje się tutaj Skansen Wsi Pogórzańskiej, o którym dziś parę słów (i zdjęć;-)).
Kim właściwie byli Pogórzanie? To grupa etnicznie polska, zamieszkująca północno-wschodnią część Sądecczyzny (więcej informacji o dawnych mieszkańcach Sądecczyzny znajdziesz tutaj) i, dalej, podgórskie tereny leżące w pasie równoległym do Beskidu Niskiego - aż do okolic Dynowa (środkowy bieg Sanu). Zatem Szymbark także był miejscem, gdzie żyli i gospodarowali. Pogórzanie trudnili się głównie rolnictwem i hodowlą bydła. To jednak nie wszystko – lubili zajmować się rękodziełem, w tym tkactwem i garncarstwem. Płótna wyrabiane na Pogórzu cieszyły się sławą w bliższej i dalszej okolicy – trafiały nawet na Węgry. Nie można też nie wspomnieć o kowalstwie – kuźnie działały niemal w każdej wsi na Pogórzu. Natomiast bardziej niszowym zajęciem było plecionkarstwo – wyrabiano tu kosze z wikliny, leszczyny lub z korzeni świerkowych.
Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Romana Reinfussa (wybitnego etnografa i badacza sztuki ludowej, którego fotografie przenoszą nas w czasie i przestrzeni do nieistniejącego już świata) obejmuje obiekty pochodzące z Pogórza Gorlickiego. Nie jest duży, znajduje się tu 15 budynków przeniesionych z innych miejscowości – chałupy (w tym kompletna zagroda jednobudynkowa z Siar), olejarnie, wiatraki, budynki gospodarcze. Większość z nich pochodzi z 19 wieku, a ich dachy pokryte są strzechami. Najbardziej rzuca się w oczy chata pomalowana w białe kropki z wapna – wieść głosi, że tak malowano domy z panną na wydaniu;-). Obok niej stoi pamiętająca odległe czasy jabłonka.
Przewodnicy opowiadają bardzo ciekawie, zwłaszcza o codziennym życiu Pogórzan (które najczęściej toczyło się w kuchni), ich zwyczajach i pracy. Dwie z czterech chałup mają kompletne wyposażenie – jest co oglądać. W pobliżu znajduje się przeniesiony z Gorlic drewniany dworek, oficyna i renesansowy kasztel. My (będąc w 2019 r.) trafiliśmy także na wystawę fotografii pochodzących z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, a przedstawiających dawne życie Pogórzan – idealne uzupełnienie spaceru;-). Przypuszczamy, że to była wystawa czasowa, ale są też obecne cztery stałe - „Zioła w tradycji Pogórza”, „Sztab Operacji Gorlickiej 1915”, „Zabytkowe pojazdy i maszyny rolnicze” oraz „Na co dzień i od święta – tradycyjny strój pogórzański”.
Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Romana Reinfussa w Szymbarku
www.muzeum.gorlice.pl
Bilety: normalny 8 zł, ulgowy 5 zł, opłata przewodnicka 25 zł
